Nám da mặt là tình trạng tang sắc tố da biểu hiện ở người bị thay đổi nội tiết, hay do ánh sáng mặt trời. Mặc dù không gây ảnh hưởng gì đến sức khỏe, nám da mặt có thể trở nên kém thẩm mỹ cho gương mặt. Theo đó, cần nắm vững những lưu ý khi chăm sóc nám da mặt dưới đây có thể góp phần hạn chế tình trạng này.
Rửa mặt nhẹ nhàng mỗi sáng
Vào buổi sáng quy trình chăm sóc da nên bắt đầu với việc rửa mặt để làm sạch lớp dầu trên da cũng như các loại vi khuẩn trên da.
Các loại sữa rửa mặt dịu nhẹ được khuyến khích sử dụng nhiều hơn là các loại tẩy rửa mạnh sẽ làm mất lớp màng lipid tự nhiên trên bề mặt da. Không cần phải loại bỏ tất cả các chất béo và dầu tự nhiên của da vì chúng thực sự hoạt động để bảo vệ hàng rào bảo vệ da. Những người bị mụn trứng cá nhiều khi sử dụng các loại chất tẩy rửa mạnh dễ làm tình trạng mụn nặng hơn và viêm nhiều. Hậu quả cuối cùng là điều kiện thuận lợi hình thành các vết nám da mặt.
Thoa serum vitamin C cho nám da mặt
Vitamin C cũng rất hữu ích trong việc làm sáng da, sáng nâu đốm và kích thích tăng sinh collagen. Đồng thời, một điểm lưu ý khi chăm sóc da nám là chọn loại serum chứa một loạt các chất chống oxy hóa nhưng có ít nguy cơ gây kích ứng da.
Bôi các thuốc bôi theo toa
Nám là một chứng tăng sắc tố da quá mức do sản sinh melanin ở phần đáy và trung bì của da. Nám rất khó giải quyết tận gốc. Vậy hoạt chất nào có thể điều trị nám thông qua đường bôi tại nhà?
Sắc tố melanin được sản xuất bởi hoạt động của nhiều loại enzyme khác nhau như tyrosinase. Các chất ức chế tyrosinase là phương pháp điều trị chủ đạo. Mục đích là để ngăn chặn sự hình thành sắc tố mới bằng cách ức chế sự hình thành của melanin bằng các melanocytes.
Việc chữa trị nám đòi hỏi thời gian lâu dài. Trong số những phương pháp điều trị ngoài da, hydroquinone chính là hoạt chất được sử dụng kê toa nhiều nhất. Bên cạnh đó, nhiều hoạt chất trị nám khác cũng được sử dụng với hiệu quả trị nám đáng kể như retinoids, azelaic acid, kojic acid… Hiện tại, trị liệu kết hợp chính là phương pháp điều trị được nhiều bác sĩ lựa chọn.
Hydroquinone
Hydroquinone (HQ), còn được gọi là dihydroxybenzen, là một hợp chất hydroxyphenolic có cấu trúc tương tự như tiền thân của melanin. Nó ức chế sự sản sinh melanin bằng cách ức chế enzyme tyrosinase. HQ không chỉ tác động đến sự hình thành, melanin hóa và suy thoái của các melanosome mà còn ảnh hưởng đến cấu trúc màng của các tế bào melanocyte (tế bào sắc tố) và cuối cùng gây hoại tử toàn bộ các melanocyte.
HQ là một chất có thể bị oxy hóa khi đựng trong các ống hoặc chai lọ làm biến màu các chế phẩm từ màu trắng sang màu nâu. Sản phẩm đã trải qua sự thay đổi màu sắc này sẽ không còn hiệu quả và cần được loại bỏ.
HQ thường được sử dụng trong điều trị nám ở các nồng độ khác nhau từ 2-5% với tần suất một lần mỗi ngày. Các kết quả của việc điều trị bằng HQ trở nên rõ ràng sau 5-7 tuần và việc điều trị nên được tiếp tục trong ít nhất từ ba tháng đến một năm. HQ cũng được thiết kế công thức kết hợp với các thành phần khác như các hoạt chất chống nắng, corticoid, retinoid, acid glycolic để mang lại kết quả điều trị tốt hơn.
Azelaicacid
Azelaic acid là một acid dicarboxylic tự nhiên có khả năng ức chế cạnh tranh tyrosinase. Acid azelaic ban đầu được phát triển như là một tác nhân điều trị mụn nhưng vì ảnh hưởng trên tyrosinase, nó cũng đã được sử dụng để điều trị các tình trạng rối loạn sắc tố da như nám.
Cơ chế hoạt động của nó bao gồm ức chế sự hoạt động của các enzym ty lạp thể cũng như ngăn chặn tổng hợp DNA, từ đó gây độc trực tiếp lên các tế bào melanocyte. Acid azelaic dùng ngoài không gây mất sắc tố trên các làn da có lượng sắc tố bình thường, đặc điểm này có thể là do tác dụng chọn lọc của nó trên các tế bào melanocyte bất thường. Nó có thể được sử dụng cho các trường hợp tăng sắc tố sau viêm trong điều trị mụn.
Azelaic acid thường được kê toa với dạng gel 20% hoặc 15%, bôi 2 lần/ ngày trong thời gian từ 3 đến 12 tháng. Nếu không cải thiện sau 3 tháng, nên thay thế bằng một sản phẩm khác. Azelaic acid phối hợp với cream tretinoin 0.05% hoặc 0,1% thường cho hiệu quả tốt hơn
Retinoids
Retinoids, ví dụ là tretinoin, được dùng kết hợp với HQ làm chất tăng độ thẩm thấu, nhưng sau đó được phát hiện khả năng ức chế melanin riêng. Tretinoin làm đẩy nhanh quá trình loại bỏ sắc tố thông qua quá trình tái tạo biểu bì và đẩy nhanh quá trình này để làm giảm thời gian liên hệ giữa tế bào sừng và tế bào sinh melanin.
So với hydroquinone thì thời gian tác dụng của nhóm retinoids lâu hơn và các bằng chứng lâm sàng cho thấy da sáng lên trông thấy sau khoảng 24 tuần.
Kojic Acid
Kojic acid là một hợp chất tự nhiên có nguồn gốc từ nấm và quá trình lên men gạo. Kojic acid giúp làm sáng da, loại bỏ các đốm nâu và tàn nhang bằng cách ngăn chặn hoạt động của tyrosinase. Đồng thời, nó còn có tác dụng làm tăng đáng kể thực bào của bạch cầu đa nhân trung tính và tăng sinh tân bào giúp cho việc loại bỏ các hắc sắc tố gây nám da mặt tốt hơn.
Kojic acid thường được sử dụng với nồng độ 1% – 4%. Qua nghiên cứu, việc đề xuất thêm kojic acid 2% vào hỗn hợp hydroquinone 2%, glycolic acid 2% sẽ mang lại kết quả điều hỗ trợ hỗ trợ điều trị nám và tàn nhang tăng lên đáng kể.
Glycolic acid
Glycolic acid thường kết hợp với các chất khác ở nồng độ 5 – 10% trong các sản phẩm làm trắng da. Nó có tác dụng tái cấu trúc biểu bì và đẩy mạnh quá trình tróc da, đặc biệt với những thương tổn sắc tố, acid glycolic giúp phân tán sắc tố rất nhanh. Bên cạnh đó, acid này còn có tác dụng giảm sản sinh melanin bằng cách ức chế enzyme tyrosinase.
Steriod dạng bôi
Người ta thấy rằng, sử dụng các steroid mạnh trong thời gian dài có thể gây ra hiện tượng suy giảm sắc tố ở những vùng da thường. Tuy nhiên, cơ chế tác động làm trắng da của các corticosteroid vẫn chưa được làm sáng tỏ.
Các tế bào sinh melanin đáp ứng với rất nhiều loại chất trung gian hóa học và tác dụng ức chế của corticosteroid lên sự hình thành các chất trung gian hóa học như prostaglandin và leukotrien giải thích phần nào cơ chế làm trắng da của steroid.
Mequinol
Mequinol là một ether có nguồn gốc từ hydroquinone. Cơ chế hoạt động vẫn chưa rõ ràng, tuy nhiên, là một cơ chất của tyrosinase nên nó đóng vai trò là một chất ức chế cạnh tranh, hạn chế hình thành các tiền chất của melanin. Ở Mỹ, hoạt chất này được sử dụng với nồng độ 2%, kết hợp với tretinoin 0,01% để làm tăng tính thấm qua da.
Arbutin
Arbutin là dẫn xuất của hydroquinone, có nguồn gốc từ thực vật. Arbutin sử dụng hiệu quả trong việc điều trị các rối loạn do tăng sắc tố, ít độc trên melanocyte hơn hydroquinone.
Arbutin tồn tại ở hai dạng, alpha và beta. Dạng alpha cho mức độ ổn định cao hơn và có tác dụng ức chế mạnh hơn so với dạng beta. Bác sĩ cho rằng nồng độ Arbutin trong sản phẩm dùng ngoài da không nên vượt quá khoảng 2-4%.
Bôi kem dưỡng ẩm tương thích theo mùa
Kem dưỡng ẩm tương thích theo mùa sẽ đảm bảo tính vững chắc cho hàng rào bảo vệ da, từ đó giúp da chống lại các tác hại khi tiếp xúc với mặt trời, hạn chế hình thành vết nám.
Thoa kem chống nắng mỗi ngày và lặp lại trong ngày
Kem chống nắng là điều kiện tiên quyết trong những lưu ý khi chăm sóc da nám. Nguyên lý hoạt động của kem chống nắng là tạo thành một lớp che phủ trên da, tránh sự xâm nhập của tia cực tím – nguyên nhân chính gây ra nám da mặt.
Việc lựa chọn kem chống nắng cần dùng loại nhẹ nhàng, không gây bít lỗ chân lông nhằm tránh tăng nguy cơ bị mụn trứng cá.
Lặp lại việc rửa mặt lần thứ hai vào ban đêm
Những lưu ý khi chăm sóc da nám không được bỏ sót giai đoạn tẩy trang vào buổi tối nhằm tránh tích tụ dầu, mồ hôi và ô nhiễm bám trên bề mặt da, làm tắc lỗ chân lông xảy ra trong một đêm dài.
Theo đó, việc rửa mặt lần thứ hai vào ban đêm sẽ giúp củng cố tính sạch sẽ thiết yếu cho làn da. Có thể thực hiện làm sạch hai lần, với chất tẩy rửa dạng dầu và sau đó. một chất tẩy rửa gốc nước, để đảm bảo loại bỏ các tạp chất gây mụn và cho làn da mịn màng, tươi tắn và giúp hạn chế nám da mặt.
Không bỏ quên thoa kem dưỡng mắt
Vùng da quanh mí mắt mỏng nhất trên cơ thể và do đó, là nơi đầu tiên có dấu hiệu mất collagen. Như vậy, khi chăm sóc da nám, cần tránh bỏ quên các sản phẩm dành cho vùng này có đặc tính ngậm nước cao
Theo đó, kem dưỡng mắt khi được sử dụng đều đặn hằng đêm sẽ làm căng da và giảm nếp nhăn cũng như những loại có các thành phần hoạt tính như peptide và chất chống oxy hóa để bảo vệ da khỏi bị hư hại, dễ hình thành nám da mặt. Một số loại kem còn có chứa chất chống oxy hóa để giúp bảo vệ da khỏi nám da mặt, peptide để giúp kích thích collagen và caffeine để giúp giảm sưng, tránh xuất hiện bọng mắt kém thẩm mỹ.
Tham khảo các liệu pháp can thiệp trên da
Những lưu ý khi chăm sóc da nám còn bao gồm các phương pháp điều trị da nám bằng laser cải thiện sắc tố da.
Nếu như chế độ chăm sóc da tại nhà chỉ đơn thuần giúp điều trị sẹo mụn, đốm nâu và nám da mặt thì phương pháp điều trị bằng laser giúp làm sạch bề mặt da ở lớp sâu hơn, đánh tan các sẹo mụn và sắc tố da, làm sáng các đốm nâu và cải thiện tình trạng nám da mặt lẫn tăng sắc tố sau viêm.
Tóm lại, để giúp giảm sự xuất hiện của vết nám tại nhà, những lưu ý khi chăm sóc da nám cần bắt đầu với việc tẩy tế bào chết hàng ngày để loại bỏ các đốm nâu. Ngoài ra, nên bổ sung chất chống oxy hóa như vitamin C để làm sáng da, giúp giảm chứng tăng sắc tố và hạn chế nám da mặt. Và quan trọng nhất, hãy luôn nhớ sử dụng kem chống nắng để ngăn chặn tác động của tia cực tím lên da, làm tình trạng nám da mặt nặng nề hơn.